۲۲ افسانه درباره تجاوز (قسمت اول)
آگاهی و آشناییِ غالبِ جامعه‌ی ایران در مورد خشونت جنسی، گستره و شکل‌های مختلف نمود آن محدود به فضای مردسالارانه و متأثر از قوانین مردسالار و سرکوب‌گر جمهوری اسلامی مانده است. در چنین وضعیتی و بدون آموزش فعالانه، معمولا باورهایی کلیشه‌ای، نادقیق و نادرست از تجاوز و خشونت جنسی در ذهنیت جامعه جا می‌افتد. در نبود فضایی که «دقیق» را از «نادقیق» و «افسانه» را از «واقعیت» در مورد مناسبات تجاوز تشخیص دهد، باورهای اشتباه درباره تجاوز تبدیل به افسانه‌هایی می‌شوند که بخشی از فرهنگ غالب و عمومی جامعه را در مورد خشونت جنسی جا می‌اندازند. در چنین فضایی افسانههای تجاوز معمولا بسیار متاثر از مناسبات ساختاری، حقوقی، جنسی و جنسیتی و در نهایت اجتماعی و حتی اقتصادی موجود در جامعه هستند. بدین ترتیب افسانههای تجاوز در جهانِ مردسالارِ، خشونت مبتنی بر جنسیت و در ادامه‌ی آن خشونت جنسی را «عادی‌سازی» می‌کند. به بیان دیگر می‌توان گفت افسانههای تجاوز خود بخشی از مناسبات و «فرهنگ تجاوز» هستند.
افسانههای تجاوز به باورهای متداول و مرسومی در مورد تجاوز گفته می‌شود که هیچ ربطی به واقعیت‌های قابل استناد ندارند اما تبدیل به گزاره‌هایی شده‌اند که عموما در مورد مسئله تجاوز استفاده می‌شود. بخش عمده‌ای از جامعه تحت تعالیم و قوانین مردسالار به شکلی مصرانه به افسانههای تجاوز دامن می‌زنند و آنها را به شکل جعلی به عنوان «واقعیت» عرضه می‌کنند.
در دو مقاله، به ۲۲ افسانه‌ی تجاوز که از تحقیقات گوناگون در این حوزه استخراج شده، اشاره می‌کنم و با استناد به آمارهای رسمی مربوط به تجاوز و تحقیقات در این حوزه در دو دهه گذشته در آلمان، واقعیت‌های مربوطه را در مقابل هر کدام می‌آورم.
* * *
افسانه اول: زنان معمولا شب‌ها در خیابان‌های خلوتِ تاریک توسط مردان مورد تجاوز قرار می‌گیرند.
واقعیت: در ۶۹درصد از موارد «خانه خودِ» زنان به عنوان محل وقوع جرم ثبت شده است. تنها ۳۰درصد از موارد خشونت جنسی در مکان‌هایی که معمولا ترس وقوع خشونت جنسی در آنها می‌رود، مثل خیابان‌ها، پارک‌ها و غیره اتفاق افتاده‌اند.[۱]
افسانه دوم: بیشتر زنان هر حرکت یا رفتار بی‌منظوری را به حمله جنسی سوءتعبیر می‌کنند.
واقعیت: ۱۳درصد از زنانی که در یک نظرسنجی در سال ۲۰۰۴ شرکت کرده بودند، گفته‌اند که از ۱۶ سالگی شکل‌هایی از خشونت جنسی را تجربه کرده‌اند. بر اساس مستندات پلیس، اتهامات دروغین بسیار نادر است. در موارد بسیاری زنان از ترس و شرم از شکایت صرف نظر می‌کنند. اگر زنان با متجاوز نسبت داشته باشند یا هرچه با او آشناتر باشند، کمتر پیش می‌آید که از آنها شکایت کنند. [۲]
افسانه سوم: فقط زنان جوان، جذاب و کسانی که لباس‌های تحریک‌کننده می‌پوشند، مورد تجاوز قرار می‌گیرند.
واقعیت: هر دختر یا زنی، فارغ از سن، ظاهر، لباس، ملیت و مذهبش می‌تواند مورد تجاوز قرار بگیرد. هر انسانی حق دارد که «نه» بگوید فارغ از اینکه در چه موقعیت یا زمانی قرار دارد.[۳]
افسانه چهارم: متجاوز‌ها «غیر معمولی»، از لحاظ روانی بیمار و یا دچار «اختلال جنسی» هستند. تجاوز رفتاری برخاسته از انگیزه‌های جنسی است.
واقعیت: ۹۰درصد از متجاوزین نشانه‌هایی از یک وضعیت نابسامان روانی نشان نمی‌دهند. هیچ بیماری بیولوژیکی، جسمی و روانی که به واسطه آن مردی کنترل رفتار جنسی‌اش را از دست بدهد، وجود ندارد. هیچ دلیل علمی جدی‌ای وجود ندارد که مردان توسط امیال خود کنترل می‌شوند. تجاوز ناشی از انگیزه‌ی جنسی نیست بلکه در درجه اول رفتاری خشن با انگیزه سلطه‌جویی است. در تجاوز، عمل جنسی وسیله‌ای برای تحقیر زنان و دختران و اعمال قدرت است.[۴]
افسانه پنجم: فقط دسته‌ی خاصی از زنان مورد تجاوز قرار می‌گیرند. در نتیجه این اتفاق برای من نمی‌افتد.
واقعیت: وقتی زنان می‌گویند که این مسئله نمی‌تواند برای آنها اتفاق بیفتد، این بخشی از مکانیسم دفاعی آنها است. در واقع، هر کس می‌تواند مورد تجاوز قرار بگیرد.[۵]
افسانه ششم: همه‌ی کسانی که کودک‌آزاری جنسی می‌کنند پدوفیل هستند.
واقعیت: تنها نیمی از کودک‌آزاران جنسی، پدوفیل هستند.[۶]
افسانه هفتم: اگر زنان کمتر لباس‌های باز بپوشند، امنیت بیشتری در برابر حمله‌های جنسی دارند.
واقعیت: پوشش و ظاهر زنان هیچ نقشی در رخ‌دادن تجاوز ندارد.[۷]
افسانه هشتم: زنان از اتهام دروغ تجاوز به عنوان سلاحی برای انتقام استفاده می‌کنند.
واقعیت: اتهام دروغ تجاوز بسیار پایین و چیزی حدود ۲ تا ۸درصد است.[۸]
افسانه نهم: زنان هم متجاوز هستند.
واقعیت: هیچ جرمی به این اندازه مردانه نیست. ۹۹درصد متجاوزین مردان هستند و در مورد آزارهای جنسی نیز بیش از ۹۷درصد آزارگران مرد هستند.[۹]
افسانه دهم: بین همسران یا افرادی که در رابطه‌ی عاطفی هستند، تجاوز رخ نمی‌دهد.
واقعیت: در حالتی که عمل جنسی بدون رضایت انجام شود، ما با تجاوز طرف هستیم. این مسئله در مورد همسران یا افرادی که در رابطه‌ی عاطفی هستند نیز صدق می‌کند. همه انسان‌ها حق دارند در هر شرایطی خود تعیین کنند که موافق عمل جنسی هستند یا خیر.[۱۰]
افسانه یازدهم: فرد مورد تجاوز الکل نوشیده بود یا مواد مخدر مصرف کرده بود و مشخصا «نه» نگفته بود، در نتیجه تجاوزی رخ نداده است.
واقعیت: اینکه فرد مورد تجاوز تحت تاثیر الکل یا مواد مخدر بوده است هیچ تاثیری در واقعیت تجاوزی که رخ می‌دهد ندارد. همین که عمل جنسی بدون رضایت طرف مقابل انجام شده، تجاوز محسوب می‌شود. عملی جنسی که در حین بیهوشی یا کم‌هوشی فردِ مقابل انجام می‌شود، جرم است. [۱۱]
افسانه دوازدهم: تجاوز به ندرت رخ می‌دهد.
واقعیت: عمل‌های خشونت‌بار جنسی متاسفانه بسیار متداول است. احتمال اینکه کسی از خانواده یا دوستان نزدیک شما مورد خشونت جنسی قرار گرفته باشد، بسیار بالاست. در سال ۲۰۱۴، بنا به آمار اداره پلیس آلمان ۳۰۶۲ شکایتِ تجاوز و ۱۸۰ شکایتِ تجاوز گروهی ثبت شده است. این آمار یعنی در هر هفته سه شکایت به پلیس برای تجاوز گروهی و در هر روز هشت شکایت برای تجاوز وجود داشته است. البته تعداد موارد گزارش‌نشده بسیار بالاتر تخمین زده می‌شود. بیش از ۹۰درصد تجاوز‌ها و حمله‌های جنسی گزارش نمی‌شود و بدین ترتیب در آمار رسمی نیز قرار نمی‌گیرد.[۱۲]
افسانه سیزدهم: متجاوزین افراد غریبه و مخوفی هستند که یکباره روی زنی آوار می‌شوند.
واقعیت: در مورد آزارهای جنسی در میان بزرگسالان، یک‌سوم آزارگران، آزاردیدگان خود را می‌شناختند. همین مسئله در مورد ۶۲درصد از آزاردیدگانِ جنسیِ مرد نیز صدق می‌کند. در میان آزاردیدگان زن، در ۴۸درصد از موارد پارتنرِ خودِ آزاردیده، در ۱۰درصد یکی از اعضای خانواده، در ۱۳درصد فردی آشنا، و در ۷درصد از موارد شخصی در محیط کار او آزاردهنده بوده است. در مورد آزار جنسیِ کودکان، در اکثر موارد آزاردهنده مردی از اعضای خانواده یا یکی از آشنایان بوده است. تنها ۱۵درصد آزارگری‌های جنسی در مورد کودکان و نوجوانان (افراد زیر ۱۸ سال) توسط افراد غیر آشنا انجام می‌شود.[۱۳]
افسانه چهاردهم: مردان مورد تجاوز قرار نمی‌گیرند.
واقعیت: مردان و پسران نیز مورد تجاوز قرار می‌گیرند. در این مورد هم، مناسبات و قواعد مشابه قواعد تجاوز به زنان است: اگر فردی مورد «عمل جنسی شدید» اجباری قرار بگیرد تجاوز رخ داده است. هر مرد و پسری می‌تواند مانند زنان مورد تجاوز قرار بگیرد.[۱۴]
* * *
در قسمت بعدی این مقاله، به هشت افسانه‌ی دیگر در مورد تجاوز اشاره می‌کنم و واقعیت‌های مربوطه را در مقابل هر کدام می‌آورم.
نظر شما چیست؟
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *