۲۱ توصیه برای سیزده‌بدر پاک و مفرح
سیزده‌بدر یکی از زیباترین سنت‌های ایرانی است؛ روزی برای گرامیداشت طبیعت و آشتی با آن. انگار که طبیعت معبدی است که ایرانیان سالی یک بار به زیارت آن می‌روند. اما در این سال‌ها سیزده‌بدر به تدریج به موضوعی پرمسئله هم برای مردم و هم برای طبیعت ایران تبدیل شده. ازدحام میلیون‌ها نفر در مقاصد محدود طبیعت‌گردی اطراف شهرها عملا باعث می‌شود هم چندان به مردم خوش نگذرد و آن‌چه جنبه یک جشن ملی داشته به یک مشقت آیینی تبدیل شود و هم البته این‌که در غروب سیزده‌بدر طبیعت سیمایی زخم خورده و آلوده پیدا کند.
آن‌چه در پی می‌خوانید توصیه‌هایی است برای این‌که سیزده‌بدر را شاد و مفرح و در عین حال پاک و ناآلاینده بگذرانیم.
۱. طبیعت را به گونه‌ای ترک کنید که انگار اصلا به آن پا نگذاشته‌اید. این جان توریسم پایدار است. همین یک اصل را رعایت کنید کافی است برای این‌که مسافری مسئول و سبز و آسیب‌نرسان باشید.
۲. به آن‌جا که همه می‌روند نروید. طبیعتا ازدحام آلودگی و تنش ایجاد می‌کند. چطور؟ در پی می‌گوییم.
۳. طبیعت فقط دار و درخت نیست. بیابان هم طبیعت است. حتی‌الامکان سیزده‌بدر را به بیابان بروید. خلوت‌تر است و از حضور شما هم کمتر آسیب می‌بیند.
۴. منبع انرژی را با خودتان به طبیعت ببرید. یعنی دار و درخت و بوته را نسوزانید. کپسول‌های سفری گاز طبیعی هست برای همین کارها.
۵. از شب قبل راه بیفتید. یا روز قبل و یا دو شب قبل‌تر حتی. توی گیر و گرفت ترافیک گیر نمی‌افتید و سیزده‌بدرتان خراب نمی‌شود و البته مجال بیشتری برای لذت از طبیعت خواهید داشت.
۶. به آبکندها دست نزنید. حتی هر نهر خیلی کوچک را بگذارید به حال خودش و به دنبال تغییر مسیر یا انسداد آن نباشید.
۷. از پاکوب‌ها بگذرید. پاکوب‌ها یعنی مسیرهای تردد که به هر حال ردشان بر جا مانده در طبیعت. عامل ایجاد پاکوب‌ها و ردهای جدید در طبیعت نباشید.
۸. وسایل کمپینگ بخرید. مثلا چادر مناسب مسافرتی و کیسه خواب و وسایل سفری پخت و پز. این باعث می‌شود در کنار امکان طبیعت‌گردی در دیگر ایام سال، نگران ترافیک روز سیزده‌بدر نباشید و بتوانید زودتر از بقیه بروید و دیرتر هم برگردید.
۹. سیزده‌بدر را به فرصتی برای مکاشفه در طبیعت تبدیل کنید. همین عبارت مکاشفه در طبیعت را گوگل کنید. ده‌ها مطلب می‌بینید در همین باره.
۱۰. زباله را برگردانید. این‌که دیگر خیلی بدیهی است.
۱۱. به دنبال مقصدی باشید که حال و هوای‌تان را عوض کند. سالی یک بار طبیعت‌گردی را در پارکِ تهِ خیابان نگذرانید! بهترین سفر آن سفری است که به تغییر حال و هوا منجر می‌شود. برای سیزده‌بدر بهترین پیشنهاد همان بیابان است یا روستاگردی؛ یک روستای خاص و متفاوت یا انواعی از تورهای ماجراجویانه، مثلا رفتینگ یا کلک‌سواری در یک رودخانه پرخروش.
۱۲. زیستمندان ساکن طبیعت را نترسانید. هر جا که بروید زیستگاه انبوهی موجود زنده است. جمع و جورتر بنشینید و در جاهای دورتر نسبت به سکونت‌گاه حیوانات. آمپلی‌فایر با صدای رعدآسا برای پخش موسیقی نبرید. طبیعت‌گرد پاک و مسئول حتی لباسی همرنگ با طبیعت می‌پوشد تا از دور هم حیوانات را نترساند.
۱۳. غذای مسافرتی ببرید. مثل انواع ساندویچ یا کتلت و یا گوشت کوبیده آبگوشتی که از قبل آماده شده و لای نان پیچیده شده. این همان غذایی است که سربازان هخامنشی پشت اسب از این‌جا تا یونان می‌خوردند. در طبیعت از طبیعت لذت ببرید نه از شکم‌چرانی. هرچه غذای‌تان حاضری‌تر و سفری‌تر باشد احتمالا کمتر درگیر می‌شود با محیط پیرامون و کمتر نیاز به آتش دارید و کمتر هم زباله تولید می‌کنید.
۱۴. اگر می‌توانید بخشی از مایحتاج را از مردم بومی بخرید. بگذارید از حضور شما در مقاصد دور یک رسوب اقتصادی هم در جامعه بومی باقی بماند. شاید نخودی باشد در آش اقتصاد محلی و تشویق‌شان کند به ماندن در زادبوم و عدم مهاجرت. پس تا می‌توانید سوغات و یادگاری بخرید.
۱۵. هر سیزده‌بدر به‌طور متوسط صد هکتار از جنگل‌های ایران در آتش می‌سوزد. لطفا، لطفا، لطفا در طبیعت آتش روشن نکنید. این‌که آتش برای اجداد ما مقدس بوده دلیل نمی‌شود که هر جا رسیدیم بلافاصله آتش روشن کنیم. تمرین کنید طبیعت‌گردی بدون آتش افروزی را. و آتش افروزی بدون لطمه و ایجاد خطر برای طبیعت را.
۱۶. فرصت سیزده‌بدر را به یک برنامه آموزشی برای تبدیل کودکان به زنان و مردانی «صحراگرد» تبدیل کنید. صحراگرد را این‌جا معادل Outdoor-person در نظر گرفته‌ام. صحرا بر خلاف زبان انگلیسی در زبان فارسی به معنای بیابان نیست. به معنای هر جای دور از شهر و روستا و سکونت‌گاه‌های انسانی است. کودکی که صحراگرد بار می‌آید آسان‌تر بهره‌مند از فضیلت‌هایی مثل شجاعت، قناعت، انطباق و خوداتکایی می‌شود. صحراگردها مردمانی مقاوم‌تر با اعتماد به نفس بیشتر هستند. به همین خاطر است که تورهای طبیعت‌گردی این‌قدر در مدارس اروپایی و آمریکای شمالی عمومیت دارد و مهم است. مدارس ایران به هزار دلیل کودکان را چندان به صحراگردی نمی‌برند. (گشت و گذار نیم‌روزه در یک پارک جنگلیِ پیرامون شهر اسمش صحراگردی نیست). خانواده‌ها باید این کار را بکنند و چه فرصتی بهتر از سیزده‌بدر.
۱۷. طبیعت مغازه عطاری نیست. دنبال چیدن گل و گیاه نباشید. چیزی از طبیعت با خودتان به خانه نبرید.
۱۸. گفتیم که سفر خوب یعنی سفری که به تغییر حال و هوا منجر شود. این هم تکنیک دارد. یک راه مثلا همسفران متفاوت، غذای متفاوت، موسیقی متفاوت و قرار برای صحبت‌های متفاوت است. اگر ناچارید با همسفران همیشگی سفر کنید لااقل قرار بگذارید اصلا در طول سفر صحبت‌های معمول همیشگی را نداشته باشید. بحث درباره اثر حمله روسیه به اوکراین بر قیمت دلار یا احتمال قهرمانی استقلال در لیگ برتر امسال را بگذارید برای یک وقت دیگر.
۱۹. همپیمایی کنید. پنج خانواده دو سه نفره با پنج ماشین راه نیفتید بروید سفر. پانزده نفرتان می‌تواند سوار فقط سه ماشین بشود. هم ردپای کربنی‌تان کاهش می‌یابد و هم طبیعت کمتر پاکوب ماشین‌های شما می‌شود.
۲۰. از قدیم سیزده‌بدر فرصتی برای بازی‌های خانوادگی بوده. بازی‌های ایرانی که گنجینه‌ای گرانقدر از میراث ناملموس فرهنگی ایران هستند متاسفانه به تدریج فراموش می‌شوند. چند منبع معتبر هست برای آشنایی با این بازی‌ها و فراگیری آن‌ها. مثلا کتاب راهنمای بازی‌های ایرانِ ثریا قزل‌ایاغ و یا شکل ساده‌تر و خلاصه‌تری از برخی از این بازی‌ها در کتاب راه‌یاب ایران، نوشته نگارنده. این بازی‌های مفرح را یاد بگیرید و به اهل خانواده و به خصوص کودکان آن‌ها را بیاموزانید. شاید چند ساعتی از گجت و موبایل جدای‌شان کند.
۲۱. در اصل باید این مطلب شامل بیست بند می‌شد. اما بند اول جای تکرار و تایید دارد؛ این‌که طبیعت را به گونه‌ای ترک کنید که انگار اصلا پا به آن نگذاشته‌اید. درختان را و خاک را و سنگ را و کلا هرچه را در طبیعت هست موجود زنده و حساس و علاقمند به ادامه زندگی (!) ببینید. کنارشان باشید به آرامی و با مهربانی و مدارا. و بی‌هیچ اثر منفی بر محیط زندگی آن‌ها ترک‌شان کنید. همین را از اول سفر با همسفران در میان بگذارید. تمرین کنید ترک طبیعت بی‌هیچ تاثیری بر آن را. سیزده‌بدر بر شما خوش بگذرد!
نظر شما چیست؟
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *