آنچه کووید-۱۹ با خانوادهها کرد
در میانه ماه نوامبر ۲۰۱۹ جهان گرفتار شوک بزرگی شد. سرآغازش شهر ووهان در مرکز چین بود و پایانش ناکجا آباد. همه چیز از یک سرفه و عطسه شروع شد. علائمی شبیه آنفولانزا. اما مرگ ناگهانی و پی در پی مبتلایان نشان از یک واقعیت تلخ داشت که این بیماری به شدت مسری و میتواند کشنده باشد.
مقامات چین کشف این بیماری ویروسی را روز ۷ ژانویه ۲۰۲۰ اعلام کردند و در نهایت روز ۳۰ ژانویه سازمان بهداشت جهانی با اشاره به انتشار این بیماری وضعیت اضطراری بهداشت عمومی در جهان را اعلام کرد و این بیماری را کووید-۱۹ نام گذاشت. بسیاری از پروازها لغو شد و عبور و مرور در بسیاری از کشورها تحت ضوابط و مقررات خاص صورت گرفت؛ مقرراتی که همچنان تا امروز ادامه دارد. بسیاری از کارگاهها و کارخانههای اقتصادی فعالیتشان را متوقف کردند و کارکنانشان مجبور به خانهنشینی شدند. وزارت آموزش و پرورش برخی از کشورها نیز با اعلام پایان سال تحصیلی، دانشآموزان را روانه خانه کردند.
دنیا در کمتر از چند هفته ناگهان به کمایی نامعلوم فرو رفت. دولتمردان و سیاستگذاران بسیاری از کشورها برای جلوگیری از مرگ و میر ناشی از این بیماری و کاهش تلفات، منع تردد و خروج از خانه به جز در مواقع اضطراری را وضع کردند. با اعمال سیاست خانهنشینی، گزارشهای منتشرشده بر روی شبکههای اجتماعی از بحران دیگری در کنار این ویروس خبر داد و آن افزایش چشمگیر خشونت خانگی به خصوص علیه زنان و کودکان بود.
کرونا با روان خانوادهها در قرنطینه اجباری چه کرد؟
نخستین نشانههای خشونت در استان هوبی، کانون شیوع بیماری در چین، نمایان شد. به گزارش تارنمای «ساکس تون» شانگهای چین در ماه فوریه ۲۰۲۰ تنها در یکی از بخشهای استان هوبی ۱۶۲ مورد از خشونتهای خانوادگی به پلیس گزارش شده است. این در شرایطی است که در ماه فوریه سال ۲۰۱۹ پلیس فقط ۴۷ پرونده درباره خشونتهای خانوادگی در این منطقه تشکیل داده بود.
شرایط زنان در کشورهای اروپایی نیز مانند چین گزارش شد. در همان روزهای نخست قرنطینه اجباری، یورو نیوز گزارشی مبنی بر افزایش خشونت در آلمان منتشر کرد. آلمان چند شماره تلفن اضطراری و همچنین مکانهایی را برای اسکان افرادی که با حشونتهای خانگی مواجه میشوند، در نظر گرفت. در روزهای گذشته وزیر امور خانواده این کشور به روزنامه «راینشر پست» گفته بود: «هتلهای خالی میتوانند به روی زنانی که از خشونت خانگی گریختهاند، گشوده شوند.» در کنار اقدامات در نظر گرفته شده برای زنان خشونتدیده، همسران خشونتورزشان در صورت گزارش به پلیس، نه تنها به مدت یک ماه میبایست خارج از خانه باشند بلکه پرداخت تمامی هزینههای زندگی همسر و فرزندان را نیز باید متقبل شوند.
همچنین دولت فرانسه یک میلیون یورو بودجه جدید به سازمانها و نهادهای فعال در زمینه مبارزه با خشونتهای خانگی علیه زنان اختصاص داد تا توان آنها را در شرایطی که تقاضا برای خدمات آنها افزایش یافته، بالا ببرد. به گزارش هفتگی پلیس فرانسه خشونت خانگی علیه زنان با افزایش رشد ۳۲ درصدی همراه بوده و تاکنون جان دو زن را گرفته است. با افزایش خشونت خانگی، مارلن شیاپا، وزیر برابری جنسیتی فرانسه اعلام کرد: «حدود ۲۰ مرکز مشاوره در فروشگاههای مواد غذایی افتتاح میشود تا زنان بتوانند ضمن انجام خریدهای ضروری خود در ایام قرنطینه از کمکهای لازم در برابر تبعات خشونتهای خانگی بهرهمند شوند.»
اما در ایران وضع چگونه بود؟
آمار گفتهشده از سوی مقامات جمهوری اسلامی نشان از این دارد که در ایام قرنطینه اجباری، خشونت خانگی با رشد ۳ برابری روبرو بوده است. بهزاد وحیدنیا، مدیرکل مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی کشور، روز دوازدهم فروردین به خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران گفت که آمار اختلافها بین زوجین در دوران قرنطینه و کرونا «سه برابر» افزایش یافته است. به گفته این مقام مسئول، «شرایط خاص کرونا موجب شده تا روزانه چهار هزار تماس با صدای مشاور بهزیستی کشور از ساعت هشت صبح گرفته شود.»
اگرچه وحیدنیا از افزایش آمار سه برابری تماسهای زنان خشونت دیده سخن گفت اما از اینکه چه تمهیداتی برای این زنان در نظر گرفته میشود و آیا مکان امنی برای این قشر آسیبدیده و آسیبپذیر جامعه در نظر گرفته شده است یا خیر سخنی به میان نیاورد.
بیکاری و فشار اقتصادی، ابهام شرایط کاری، استرس و اضطراب ناشی از بیماری کووید-۱۹، یکجانشینی گروهی خانواده در یک محیط بسته، ازدیاد کار خانگی و عدم همکاری اعضای خانواده در سامان دادن روزمرگی زندگی و زیر ذرهبین قرار دادن رفتارهای اعضای خانواده توسط یکدیگر و کنترل رفتاری را میتوان از دلایل افزایش تنش و بالا رفتن خشونت خانگی در این دوران نامید که بدون شک در خانوادههایی که از پیش سابقه خشونت و ناهمگونی فکری و رفتاری در آنها وجود داشته این علائم تشدید و شدت خشونت بالا گرفته است.
با افزایش آمار خشونت در هنگام قرنطینه خانگی، پزشکان و روانشناسان تصمیم گرفتند برای کمک به حال عمومی جامعه و ممانعت از رفت و آمدهای غیر ضروری افراد به مراکز درمانی و همچنین برای کاهش اضطراب ناشی از بیماری به افراد نیازمند، از طریق شبکههای اجتماعی چون فیس بوک، اینستاگرام، تلگرام و گاهی تلفن خدمات مشاوره رایگان ارائه دهند.
برخی اپلیکیشنهای امدادگر آنلاین نیز به منظور فراهم کردن آرامش و کاهش اضطراب به کمک زنان خشونتدیده آمده و به صورت شبانه روز به آنها خدمات مشاوره رایگان خانواده و حقوقی ارائه دادند.
اپلیکیشن ترنج که در جهت مبارزه با خشونت خانگی علیه زنان در ایران فعالیت میکند، یکی از آنها بود. به گفته مسئولان این اپ همزمان با قرنطینه خانگی اجباری در ایران میزان ارسال پیام و درخواست کمک زنان خشونتدیده دو برابر شده است.
موج ارسال پیامها به این اپلیکیشن تا به آنجا پیش رفت که این اپ تصمیم گرفت در چند روز متوالی گفتگوهایی آنلاین با حضور روانشناسان و متخصصان امر درمان در فضای اینستاگرام برگزار کند تا با ارائه راهکارهای موقت و کوتاهمدت میزان تنش و خشونت صورت گرفته در میان افراد خانواده را در دوران خانهنشینی اجباری کاهش دهد.
نظر شما چیست؟
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *